به غیر از سهم عوامل بیرونی، عزت نفس، یکی از مهم‌ترین عوامل درونی ما برای موفقیت، سلامتی، شادی، رضایت درونی، خوشبختی و داشتن یک زندگی با کیفیت در تمام جنبه‌ها است. تا آن‌جا که برخی از روان‌شناسانی مانند ناتانیل براندن، عزت نفس را یک نیاز اساسی برای ادامه بقاء انسان می‌دانند. شناسایی نشانه‌های عزت نفس پایین و تلاش برای افزایش عزت نفس، مسیری است که ما را به یک عزت نفس و اعتماد به نفس اصیل می‌رساند. در این نوشته از رسانه جهان‌شو، و با توجه به آموزه‌های مقدماتی در دوره عزت نفس رایگان، به‌طور جامع به بررسی معنی عزت نفس، اهمیت آن در زندگی می‌پردازیم.

همچنین پاسخ‌های دقیق‌تری را برای پرسش‌هایی مانند: عزت نفس یعنی چه با مثال و تعریف عزت نفس چیست، بررسی می‌کنیم و تفاوت آن با حرمت نفس و با اعتماد به نفس را بررسی می‌کنیم.

در ادامه این مقاله عزت نفس به بررسی علائم کمبود عزت نفس و راه‌های افزایش آن و هر آنچه که لازم است تا درباره این موضوع بدانیم، پرداخته‌ایم.

در انتها شما می‌توانید فایل PDF این مقاله را به رایگان دانلود کنید.

تعریف عزت نفس چیست؟

در پاسخ به این پرسش، می‌توان گفت: «عزت نفس به زبان ساده یعنی، احساس ارزشمندی و احساس شایستگی (توانمندی) داشتن.».

به بیانی ساده، کسی که عزت نفس بالایی دارد؛ یعنی احساس ارزشمندی و احساس توانمندی بالایی نسبت به خودش و هم دیگران دارد؛ اما عزت نفس به همین تعریف مختصر خلاصه نمی‌شود.

تعریف عزت نفس به زبانی ساده

در ادامه تعریف عزت نفس چیست، برای اینکه بدانیم عزت نفس یعنی چه با چند مثال برای عزت نفس از رفتارهای غیر‌سازنده و مخرب به این موضوع اشاره کرده‌ایم.

مثال‌هایی که آورده‌ایم به نوعی یا خودمان تجربه کرده‌ایم و یا شاهد آن بوده‌ایم.

مثال ۱: مادری با فرزندش تماس می‌گیرد تا احوالی از او بپرسد. فرزندش متوجه تماسش نشده است. چند دقیقه بیش‌تر نمی‌گذرد که مادر دچار دلشوره، اضطراب و بی‌قراری می‌شود.

این مادر در چنین شرایطی، بار‌ها دچار همچین اضطراب‌های می‌شود.

مثال ۲: فردی را در نظر بگیرید که به تازگی وارد یک رابطه عاطفی شده است. او در تمام مدت رابطه، احساسات خود را نادیده می‌گیرد و مدام به شریک عاطفی خود توجه می‌کند تا بتواند به طور مداوم و تحت هر شرایطی او را از خود، راضی نگه دارد.

حتی او هر شب تا دیر وقت بیدار می‌ماند و حتی شام میل نمی‌کند و خود را به زحمت می‌انداز تا شریک عاطفی/همسرش به خانه برگردد و با هم شام میل کنند. (او بارها گرسنگی خود را نادیده می‌گیرد).

و یا وقتی به رستوران می‌روند، با اینکه غذای دیگری میل دارد؛ اما او همان غذایی را سفارش می‌دهد که شریک عاطفی‌اش سفارش داده. در هنگام خرید لباس، لباس‌هایی را انتخاب می‌کند که فقط شریک عاطفی‌اش دوست داشته باشد.

او در طول رابطه، رفتارهایی و انتخاب‌هایی می‌کند که فقط مورد پسند شریک عاطفی‌اش باشد.

او در تمام طول رابطه، نیازها و احساس‌های خودش را سرکوب می‌کند تا به این واسطه بتواند رضایت شریک عاطفی خود را کسب کند.

در این مورد، چنین فردی، احتمالاً با خشنود کردن شریک عاطفی‌اش و گرفتن تایید از او، احساس خوب بودن و رضایت از خود را تجربه می‌کند. همچنین، چنین فردی احتمالاً ترس از تنهایی و طرد شدگی و چندین ضعف دیگر نیز داشته باشد.

ریشه این رفتارها ناشی از ضعف عزت نفس است.

مثال ۳: در نظر بگیرید افرادی که در روابط‌‌شان بسیار زود رنج هستند و با کوچک‌ترین نا ملایمتی و یا کم توجهی از طرف مقابل، بشدت آزرده خاطر می‌شوند.

مثال ۴: در نظر بگیرید افرادی که در روابط خود رفتارهای کنترگری دارند و مدام سعی می‌کنند که حرکات و رفتارهای طرف مقابل را تحت نظر بگیرند و مورد بازپرسی قرار دهند.

مثال ۵: فردی را در نظر بگیرید که به دوستش پیامی می‌دهد؛ پیام دیده می‌شود؛ اما پاسخی دریافت نمی‌کند. او این اتفاق را پیش خود این‌گونه تفسیر می‌کند:

چرا پیامم را دید؛ ولی جواب نداد؟ حتماً من به من توجهی ندارد. حتماً با فرد دیگری در رابطه است. او مرا دوست ندارد. می‌دانستم، من مورد علاقه او نیستم. من آدم جذابی نیستم. رابطه‌ام را با او قطع می‌کنم و دیگر برایش پیامی نمی‌فرستم. اگر شماره‌اش را از لیست مخاطبینم حذف کنم بهتر است تا نتواند دیگر برایم پیام بفرستد. از او متنفرم. همه آدم‌ها غیرقابل اعتماد‌اند. این زندگی به هیچ‌کسی وفا نکرده.

این‌گونه رفتارها و قضاوت‌ها اگر به طور مکرر اند، ناشی از ضعف عزت نفس‌اند.

مثال ۶: فردی را در نظر بگیرید که مدت‌ها در یک صف، ایستاده است. ناگهان فرد دیگری، بدون کسب اجازه از او، خود را جلویش در صف جا می‌دهد.

او هیچ گونه اعتراضی به این رفتار شخص تازه وارد نمی‌کند تا مبادا بحثی شود. زیرا او همیشه از بحث کردن فراری بوده.

رفتار دیگر او شاید به این گونه باشد که: وقتی کسی جای او را در صف گرفت، بدون اینکه از او بخواهد که به دیگران احترام بگذارد و برود در انتهای صف بایستد؛ از همان اول با ناسزا و کتک کاری آن فرد را از صف بیرون بیندازد.

همین نقاط ضعف هم برای نقش مقابل در این داستان می‌تواند پیش بیاید. یعنی این‌بار فردی را در نظر بگیرید که بسیار عجله دارد؛ ولی باید مدت‌ها در صف منتظر بماند تا نوبتش شود.

او هرگز این حق را به خودش نمی‌دهد که از دیگران درخواست کند تا جایش را به او دهند تا زودتر نوبتش برسد. (شاید او در محیطی تربیت شده که همیشه درخواست کردن یک رفتار بی ادبانه تعریف شده و یا اینکه او هرگز حق ندارد برای خودش چیزی درخواست کند).

و یا اینکه مانند بخش اول مثال، بدون اجازه گرفتن از کسانی که در صف ایستاده‌اند، جلوی صف بایستد و اگر کسی اعتراضی کرد با کتک کاری و پرخاش، پاسخ آن‌ها را بدهد.

رفتارهایی از روی اجتناب و پرخاش، هر دو روی یک سکه‌اند.

مثال ۷: فردی را در نظر بگیرید که در روابط و تعاملاتش برای دیگران چاپلوسی می‌کند. این در صورتی است که تهدیدی مواجه او نیست. تکرار مدام این رفتار، می‌تواند نشان از ضعف ارزشمندی در او باشد.

مثال ۸: فردی که در روابطش به طور مکرر با طرف مقابل خود لاس می‌زند (نوعی عشوه‌گری)، اگرچه در ظاهر یک رفتار با اعتماد به نفس به نظر بیاید؛ ولی ریشه این رفتار ناشی از ضعف عزت نفس است. فردی که لاس می‌زند، سعی دارد تا خود را فراتر از جذابیتی که دارد، نشان دهد.

لاس زدن و چاپلوسی کردن هر دو یک روی سکه‌اند.

در همه این رفتارها ضعف عزت نفس مشهود است.

مثال ۱: در نظر بگیرید کارمندی که سال‌ها با شرافت در شرکتی کار کرده و همواره دستاوردهای خوبی برای آن‌جا داشته است.

اما او هرگز به خود جرأت نداده که از رئیسش درخواست افزایش حقوق کند. شاید از این می‌ترسد که جواب نه بشنود و یا حتی به خاطر درخواستش، همین جایگاهی که دارد را هم از دست بدهد.

مثال ۲: مدیر یا کارمندی را در نظر بگیرید که یک نیروی جدید به دپارتمانش اضافه شده است. او برای اینکه حضور و جایگاه خود را به نیروی تازه وارد اثبات کنید، رفتاری رئیس موابانه و خشک از خود به او نشان می‌دهد تا به او بفهماند که او فرد مهمی در آنجا است.

حتی وقتی متوجه می‌شود که نیروی تازه وارد، کمی در حال پیشرفت است، سعی می‌کند در در روند پیشرفت او اختلال ایجاد کند تا این پیام را به او منتقل کند که: تو حق نداری از من جلو بزنی، من قدیمی تر از تو و بهتر از تو هستم.

مدت‌ها نقشه می‌کشد و ساعت‌ها منتظر می‌ماند تا اشتباهی از نیروی تازه وارد ببیند و سریعاً آن را به رئیس شرکت گزارش دهند.

مثال ۳: فردی را در نظر بگیرید که برای پیش‌برد خواسته‌هایش در کار، پیشنهاد رشوه می‌دهد و در مقابل فردی که درخواست رشوه می‌کند. رشوه دادن و رشوه گرفتن، دو رو از یک سکه‌اند.

در همه این رفتارها ضعف عزت نفس مشهود است.

مثال ۱: فردی را در نظر بگیرید که به خاطر اینکه در نظر دیگران، زیباتر از همه دیده شود، انواع عمل‌ها و جراحی‌های زیبایی را روی خود پیاده می‌کند؛ حتی به قیمت به خطر افتادن سلامتی‌اش.

مثال ۲: فرد چاق یا لاغری را در نظر بگیرید که سال‌هاست، نه‌تنها برای درمان مشکل چاقی یا لاغری خود اقدام موثری نمی‌کند؛ بلکه عادت‌های کم‌خوری یا پر‌خوری خود را نیز کنترل هم نمی‌کند.

مثال ۳: فردی را در نظر بگیرید که دچار یک بیماری پوستی، درد دندادن، درد مفاصل و یا موردی دیگر است. او با آن درد‌ها کنار می‌آید، آن‌ها را تحمل می‌کند و به پزشک یا مشاور مراجعه نمی‌کند. در واقع برای بهبودی خود اقدام موثری انجام نمی‌دهد.

این مورد و مواردی که گفته شد، تنها تعداد معدودی از مثال‌های واقعی در پاسخ به سوال عزت نفس یعنی چه با مثال بوده‌اند.

مثال ۱: فردی که به سختی معیشت خانواده‌اش را تامین می‌کند، اما وقتی یکی از اقوام از او پول قرض می‌خواهد، درخواستش را رد نمی کند و به او پول قرض می‌دهد.

مثال ۲: فردی را در نظر بگیرید که تصمیم گرفته بود تا هفته آینده از شرکت مرخصی بگیرد تا با دوستانش به بتواند به ترکیه سفر کند. شرکت به او اجازه مرخصی نداد و او به خاطر اینکه نتوانسته به سفر برود یک هفته است که هر شب شام نمی‌خورد و خودش را با اینکار تنبیه می‌کند.

مثال ۳: فردی را در نظر بگیرید که خانواده‌اش از اینکه او با فرد مورد علاقه‌اش ازدواج کند، مخالف‌اند. اکنون او تلاش می‌کند تا با تهدید به خودکشی یا ترک خانه، خانواده خود را راضی کند تا به خواسته او تن بدهند.

مثال ۴: فردی که مدام درگیر افکار منفی است. مدام در ذهن خود در حال بحث و جدل است. در ذهن خود در حال دعوا، پرخاش و سرزنش با خود یا دیگران است، درگیر احساس گناه، احساس حقارت، حسادت، افسردگی، نا امیدی و یا دیگر احساسات غیر سازند است.

ریشه این رفتارها ناشی از ضعف عزت نفس‌اند.

در ادامه این نوشته با علائم و نشانه‌های عزت نفس پایین آشنا می‌شوید تا درک بهتری از تعریف عزت نفس چیست داشته باشید.

کریستوفر مراک عزت نفس را به سطل آب در بیابان تشبیه می‌کند. در این تشبیه، سطل آب پر، نشان دهندهٔ عزت نفس است که فرد می‌تواند در مواقع سخت از آن استفاده کند.

مثال‌های دیگری هم می‌توان برای توضیح عزت نفس استفاده کرد، اما یک مثال ساده‌تر و قابل فهم، تشبیه عزت نفس به پاهای انسان است.

فرد با پاهایی قوی و سالم به راحتی با چالش‌ها روبرو می‌شود و شانس موفقیتش بیش‌تر است. اما اگر یکی از پاها ضعیف باشد، احتمال موفقیت‌ها کمتر می‌شود.

بهترین حالت این است که هر دو پا (ارزشمندی و توانمندی) قوی و سالم باشند.

در تعریف عزت نفس چیست، احساس ارزشمندی نقش بسیار مهمی دارد. نبود و یا ضعف احساس ارزشمندی، می‌تواند باعث شود که فرد یک سری ارزش‌ها و هزینه‌هایی که در مسیر کسب خواسته‌ها و اهدافش متحمل می‌شود را نادیده بگیرد، حتی به قیمت آسیب زدن به خود و یا دیگران.

به عنوان مثال: دونده‌ای که در یک مسابقه دو تلاش می‌کند تا به هر قیمتی که شده؛ حتی با تقلب، خطا، آسیب زدن به خود یا دیگران، برنده مسابقه شود. در چنین حالتی او در حال نادیده گرفتن یک سری ارزش‌های اخلاقی و انسانی است.

کسی که برای خود ارزشی قائلی نیست، احتمالا برای دیگران هم ارزشی قائل نخواهد بود.

در تعریف عزت نفس چیست، نقش احساس توانمندی نیز بسیار حیاتی است. عدم و یا ضعف احساس توانمندی، موجب می‌شود که فرد بر ارزش‌هایی تکیه کند که کم‌ترین دستاورد را برای او و دیگران خواهد داشت.

به عنوان مثال کسی که به خاطر رنگ پوست، نژاد، ملیت و یا دینی که دارد، خود را برتر از دیگران می‌داند. اگرچه این موضوع می‌تواند یک ارزش باشد؛ اما هیچ دستاوردی برای زندگی او ندارد.

کسی که برای توانمندی خود ارزشی قائل نیست؛ احتمالاً برای دیگران هم نخواهد بود.

روان‌شناسان بزرگی در سراسر دنیا در مورد عزت نفس تعریف‌هایی را ارائه کرده‌اند.

گاهی این تعاریف مشابه به هم هستند و گاهی دارای مفهومی کلی هستند.

در ادامه این مقاله عزت نفس، گزارش مختصری از بهترین تعریف‌های عزت نفس از زبان بزرگان علم روان‌شناسی را ارائه کرده‌ایم.

با توجه به تعریفی که از نظر روان‌شناسان در این نوشته ارائه شده، بهترین تعریف عزت نفس از نظر رسانه جهان‌شو، می‌تواند تعریفی باشد که دو بخش ارزشمندی و شایستگی (توانمندی) اشاره دارد.

یعنی همان تعریفی که در ابتدای این مقاله عزت نفس در پاسخ به پرسش تعریف عزت نفس چیست آوردیم:

عزت نفس به زبان ساده به معنی احساس ارزشمندی و توانمندی داشتن، است.

در میان تعاریف ارائه شده، مدل دو عاملی عزت نفس که از کریستوفر مراک ارائه شده است، جنبه دقیق‌تری از تعریف آن را ارائه می‌دهد.

بنابراین از نگاه ما، عزت نفس می‌تواند شامل این مفهوم و تعریف کلی نیز باشد.

«عزت نفس به زبان ساده به معنای درک و آگاهی از ارزشمندی‌ها و شایستگی‌های‌مان در تمام ابعاد وجودی‌مان و عمل در راستای آن است».

در ابتدای این مقاله به نقل از ناتانیل براندن اشاره کردیم که «عزت نفس یک نیاز اساسی است». به نوعی حیات انسان به عزت نفس او بستگی دارد.

اگر حوزه‌هایی که انسان‌ها در زندگی در آن‌ها دچار مشکل می‌شوند را بر چهار حوزه «ذهنی، ارتباطی، درآمدی، سلامتی» ببینیم، عزت نفس در میزان کیفیت تجربه ما از زندگی در هر کدام از این حوزه‌ها، نقش کاملاً کلیدی دارد.

عزت نفس می‌تواند موجب تقویت حوزه آگاهی در ما شود.

حوزه آگاهی موجب می‌شود تا بتوانیم رصد بهتری بر بخش‌های پنهان زندگی خود داشته باشیم.

این بخش‌های پنهان می‌تواند شامل افکار و رفتارهایی که نا آگاهانه نادیده می‌گیریم، باشد.

همچنین عزت نفس می‌تواند قوه تفکر و خلاقیت را در ما فعال کند. استفاده از قوه تفکر و خلاقیت می‌تواند به رشد و بهبود کیفیت زندگی ما بسیار کمک کند.

زندگی یک مسیر پر از چالش‌ها و فرصت‌ها است. ما باید برای مواجه با چالش‌های زندگی آماده باشیم و توانایی لازم برای عبور از آن‌ها را داشته باشیم.

عزت نفس این امکان را به ما می‌دهد تا آمادگی دریافت و استفاده از فرصت‌ها را داشته باشیم.

عزت نفس این امکان را به ما می‌دهد تا خرد و دانش خود را کارآمد بدانیم و آن‌ها را توانمند کنیم و بتوانیم برای حل مسائل زندگی‌مان از راه‌کارهای خلاقانه، کم هزینه و مفیدتری استفاده کنیم.

در واقع عزت نفس، هزینه‌های ما را برای برای زنده ماندن، بشدت کاهش می‌دهد.

عزت نفس بالا سلامت ذهنی و روانی ما را تامین کند. سهم فشارها و تنش‌های روزانه ما را کاهش می‌دهد.

عزت نفس به ما کمک می‌کند تا درک واقعی از میزان توانمندی و ارزشمندی خود داشته باشیم و اهداف واقعی و متناسب با توانایی هایمان انتخاب کنیم و تعریف شخصی خود از موفقیت را داشته باشیم.

عزت نفس به ما این توانایی را می‌دهد تا ارزش‌های شخصی خود را تعریف کنیم و بر اساس آن‌ها زندگی کنیم.

عزت نفس همه چیز نیست؛ اما یک ضرورت برای ادامه حیات است. همانطور که بدن برای ادامه حیاتش به سیستم ایمنی نیاز دارد؛ انسان برای ادامه زندگی به عزت نفس نیاز دارد.

در نهایت عزت نفس است که ما را به موفقیت‌ها و خوشبختی، هدایت می‌کند.

اگر درک کنیم که عزت نفس چیست، متوجه می‌شویم که موجب شناخت خود و بر قراری رابطه بهتر با خودمان می‌شود.

هر قدر که ارتباط بهتری با خود برقرار کنیم، هر قدر که بهتر بتوانیم نقاط قوت و ضعف خودمان را بپذیریم، انعکاس این رفتار را در ارتباط خود با دیگران تجربه خواهیم کرد.

عزت نفس موجب می‌شود تا روابط آگاهانه‌تر و در صورت نیاز منطقی و یا احساسی و موقت و یا پایدارتری با نزدیکان خود و دیگران داشته باشیم.

میزان کیفیت روابط‌مان با خود و دیگران به میزان عزت نفس ما، مرتبط است.

وقتی عزت نفس داشته باشیم، میل به زندگی بیش‌تری داریم. همچنین خود را توانمند و لایق در سالم و شاد زیستن می‌دانیم.

این نیز انگیزه‌ای می‌شود تا برای بهبود وضعیت زندگی خود، سعی و تلاش کنیم. افرادی که عزت نفس پایینی دارند، امید به زندگی کمی دارند و انگیزه کمی برای بهبود زندگی خود دارند.

در مقابل افرادی که عزت نفس دارند برای کسب دستاوردها و موفقیت‌ها، با برنامه ریزی، سعی و تلاش می‌کنند و نسبت به دیگرانی که در شرایط مشابه، عزت نفس پایینی دارند، شانس بیش‌تری در کسب موفقیت و رفاه دارند.

میزان عزت نفس به طور مستقیم بر میزان درآمد ما تاثیر می‌گذارد.

افرادی که عزت نفس دارند، خود را دوست دارند و مراقب خود هستند. میل به زندگی و امید به آینده در افرادی که عزت نفس دارند بیش‌تر است.

این افراد به کیفیت زندگی به خصوص به وضعیت سلامتی و جسمانی خود توجه دارند، داشتن عزت نفس موجب می‌شود تا علاوه بر سلامت روان، مراقب سلامتی جسمی خود نیز باشیم.

میزان سلامتی ما به میزان عزت نفس ما بستگی دارد.

در ادامه موضوع نقش و اهمیت عزت نفس به برخی از حداقل مزایای عزت نفس در زیر اشاره کرده‌ایم:

بر اساس نظریه بهبود عزت نفس از پروفسور کریستوفر مراک، عزت نفس دارای سطوح مختلفی است که عبارت‌اند از:

1. عزت نفس بالا
2. عزت نفس تدافعی نوع یک: ارزشمند محور
3. عزت نفس تدافعی نوع دو: صلاحیت محور
4. عزت نفس پایین

  دانلود تصویر انواع مختلف عزت نفس (کیفیت بالا)

تلاش همه ما باید بر این باشد که به سمت ناحیه عزت نفس بالا حرکت کنیم.

هر کدام از سطوح عزت نفس، دارای بخش‌های دیگری است. ما در نوشته‌ «انواع عزت نفس» به طور کامل و جامع به سطوح و بخش‌های مختلف آن پرداخته‌ایم.

افرادی که دارای عزت نفس ضعیفی هستند، از نظر ما برخی الگوهای فکری و رفتاری را به صورت افراطی دارا هستند.

در اینجا مواردی را به صورت اشاره و به زبانی عامیانه آورده‌ایم، به عنوان مثال:

 

برخی از علائم فکری ناشی از کمبود عزت‌نفس

• به گونه‌افراطی بر افکار منفی خود توجه دارند و آنها را بیش از حد واقعی می‌پندارند.
• در افکار، گفتار و رفتارشان نسبت به خود و دیگران احترام لازم را ندارند.
• خود را انسان ناتوان و ضعیفی می‌دانند.
• خود را انسان ارزشمندی نمی‌دانند و یا معیار‌های ارزشی غیر سازنده‌ای دارند.
• قدرت تجسم ضعیفی دارند و نمی‌توانند تجسم‌های لذت‌بخشی را برای خود داشته باشند.
• به دنبال کسب مهارت نیستند و یا در صورت دارا بودن مهارت، استعداد و توانایی‌های خود را ارزشمند نمی‌دانند.
• گاهی خودشان را به عنوان یک قطعه، شی و انسان مصرفی می‌بینند.
• در یک یا چندین مورد دارای تعصب‌های افراطی هستند.
• به گونه‌ای ناشیانه در مورد خود و دیگران قضاوت‌های افراطی می‌کنند.
• معمولاً به بیشتر جنبه‌های زندگی و فردی، نگاه‌های صفر و یکی، خوب یا بد، سیاه یا سفید و … دارند.
• در تجزیه و تحلیل رویداد‌های زندگی خود ضعیف هستند.
• معمولاً بر روی نقاط ضعف خود توجه دارند و نمی توانند نقاط مثبت خود را هم به اندازه کافی بپذیرند.
• همچنین در مواردی بر روی نقاط مثبت خود بیش از حد توجه دارند و نمی‌توانند نقاط منفی خود را بپذیرند.
• در مورد توانایی‌ها و مهارت‌ها و جنبه‌های مختلف شخصیتی خود، تخمین‌های اشتباه با شدت بالا هستند.
• معمولاً از حق و حقوق فردی و اجتماعی خود آگاهی کمی دارد و تلاشی برای کسب آگاهی نمی کنند.
• معمولاً بسیار حساس هستند و مکرر خود را سرزنش می‌کنند.
• معمولاً درگیر احساس گناه هستند.
• معمولاً احساس حقارت دارند.
• و …

برخی از علائم رفتاری ناشی از کمبود عزت‌نفس

• در گفت‌و‌گو با دیگران ادب و احترام را رعایت نمی‌کنند.
• نگاهی رقابی به جنبه‌های زندگی دارند و مدام در حال رقابت هستند.
• در مواردی به طرز افراطی خجالتی‌اند.
• بیشتر مواقع در بیان و کنترل احساسات‌شان ضعیف هستند.
• معمولاً به صورت ناخودآگاه خود را در معرض قضاوتِ اشتباهِ دیگران قرار می‌دهند.
• به طرز افراطی حسادت می‌کنند.
• دیگران را تحقیر و تمسخر می‌کنند.
• مهارت‌ها و ارزش‌های دیگران را نادیده می‌گیرند.
• در پذیرش و پاسخ به انتقادهایی که دریافت می‌کنند، بسیار ضعیف هستند.
• در برخورد با تضاد‌ها و تعارضات، بیش از حد منفعل و یا بیش از حد تهاجمی رفتار می‌کنند.
• از خودپذیری قابل توجهی برخوردار نیستند و معمولاً نقاط منفی و یا مثبت خود را آن‌گونه که باید نمی‌پذیرند.
• از رفتار و گفتار دیگران برداشت‌های افراطی دارد و معمولاً به خود می‌گیرد.
• در بسیاری از موارد خودشان را مقصر می‌دانند؛ حتی اگه مواردی باشند که به آنها مربوط نباشد.
• دارای نوسانات احساسی شدیدی و افراطی هستند. مثلاً: ناگهان خشمیگن و ناگهان خوشحال می‌شوند.
• توانایی ضعیفی در بیان خواسته‌های خود دارند.
• ازخودگذشتگی و فداکاری های بیش از حدی دارند.
• مسئولیت‌پذیر نیستند و معمولاً به دنبال یک مقصر غیر از خود و یا شریک هستند.

عزت نفس یکی از اساسی‌ترین نیازهای اولیه انسان است. ناتانیل براندن

ما در نوشته «نشانه های عزت نفس پایین»، به طور اختصاصی به این موضوع پرداخته‌ایم. پیشنهاد می‌شود حتماً این نوشته را مطالعه کنید.

اگر از نظر ساختار مغزی سالم باشیم و سهم ژنتیک، اتفاقات طبیعی و رویداد‌هایی مانند جنگ و .. که ما سهم مستقیمی در آن نداشتیم را به حساب نیاوریم؛ اولین جایی که معمولاً عزت نفس ما سرکوب شده، متأسفانه معمولاً در خانواده و محیطی که در آن بزرگ شده‌ایم و سپس اجتماع بوده است.

نادیده‌گرفته‌شدنِ احساسات، خواسته‌ها، ارزش‌ها، نیازها، استعداد‌‌ها و توانایی‌های ما، توسط والدین و یا جانشینان آنها، اولین ضربه‌های سنگین را به عزت نفس ما وارد کرده است.

اگرچه که این آسیب‌ها معمولاً ناآگاهانه و غیر عمدی صورت گرفته باشند و بیش‌تر به دلیل شیوه نامناسب تربیتی و عدم آگاهی آنها از اهمیت و تاثیر عزت نفس بر کیفیت زندگی انسان، بوده است. 

ما در نوشته «عزت نفس در کودکان» به نکات بسیار مهمی اشاره کرده‌ایم که اطلاعات بیشتری از شکل‌گیری عزت نفس در کودکان و راه‌های افزایش عزت‌نفس در کودکان را ارائه داده‌ایم.

اگه به دنبال افزایش عزت نفس فرزندان خود هستید، پیشنهاد می‌کنیم که این نوشته را حتماً مطالعه کنید.

عزت نفس، رابطه مستقیمی با ادراک از خودمان دارد. طبیعی است که هر چقدر درک واقعی‌تری از خود داشته باشیم به تقویت آن کمک بسیاری می‌کند.

اینکه احساس کنیم دوست‌داشتنی هستیم و برای دیگران ارزشمند هستیم بسیار زیاد به عزت نفس ما کمک می‌کند.

همچنین وقتی که برای خواسته یا هدفی تلاش می‌کنیم به شدت باعث تقویت عزت نفس ما می‌شود، بخصوص وقتی به اهداف خود برسیم.

در این‌جا به ۶ مورد از موثرترین عوامل در افزایش عزت نفس اشاره کرده‌ایم:

۱. زندگی آگاهانه

زندگی آگاهانه یعنی به تمام افکار و رفتارهای خود آگاه باشیم و تلاش کنیم تا خودمان آگاهانه آن‌ها را انتخاب کنیم و به عمل در بیاوریم.

برای حرکت در جهت زندگی آگاهانه باید آنچه که مستقیم یا غیر مستقیم به زندگی ما مربوط می‌شود؛ ولی از حوزه آگاهی ما خارج است و یا ممکن است آن را نادیده گرفته باشم را شناسایی و مورد توجه و ارزیابی قرار دهیم.

البته که اگر بخواهیم تمام افکار و رفتار خود را به طور صد در صد تحت نظر و کنترل بگیریم کار بسیار سختی است؛ اما این دلیل نمی‌شود که تلاش خود را در این جهت نکنیم.

باید تلاش کنیم که هر روز حداقل کمی بهتر از دیروز خود، حداقل افکار، رفتار، گفتار و انتخاب‌هایی که می‌کنیم و نمی‌کنیم را مورد ارزیابی و بررسی قرار دهیم.

۲. خودپذیری و پذیرفته شدن

همه ما انسان‌ها هویت خود را از آنچه که یودیم، هستیم، می‌شویم و در مورد خود درک می‌کنیم، می‌سازیم.

هر چقدر تصویری که از خودمان داریم، واقعی‌تر باشد به خودپذیری ما کمک می‌کند.

همچنین ما انسان‌ها بخشی از هویت خود را از آنچه که از بیرون دریافت می‌کینم نیز می‌سازیم.

بنابراین هر چقدر آنچه را که هستیم، بیش‌تر توسط دیگران پذیرفته شود در شکل گیری هویت خود، بسیار موثر است.

بخصوص اگر این پذیرش از سوی آدم‌های مهم زندگی ما باشد.

هر چقدر خودپذیری بیش‌تری داشته باشیم در پذیرفته شدن توسط دیگران نیز موفق‌تر خواهیم بود.

در واقع شناخت خود و شناخت دیگران، بسیار در خودپذیری و مورد پذیرش واقع شدن موثر است.

افزایش خودپذیری و پذیرفته شدن، بسیاری از تنش‌های درونی و بیرونی ما را کاهش می‌دهد و این به شدت در توسعه عزت نفس ما اثر سازنده دارد.

۳. احساس قدرت

اگر به یاد بیاورید یک پایه عزت نفس، توانمندی بود. هر چقدر به طور موازی با ارزشمندی، توانا باشیم این نیز بر میزان عزت نفس ما بسیار تاثیر گذار است.

بنابراین میزان احساس قدرتی که داریم یا به عبارتی کنترل و یا تاثیری که ما بر روی چیزی بیرون از خود می‌گذاریم، بسیار بر عزت نفس ما اثر گذار است.

البته که این احساس قدرت باید از راه سالم، مفید یا سازنده کسب شده باشد. بدیهی است که هر نوع ضرری به خود و غیر خود در خلاف جهت رشد عزت نفس است.

مانند هر موفقیت شخصی، احساس و میزان قدرت نیز برای هر کسی می‌تواند تعریف شخصی خودش را داشته باشد.

گاهی یک نفر ممکن است با تقویت عضلات بدنش مقداری احساس قدرت کند. شخص دیگری ممکن است با کمک کردن به دیگران و شخص دیگری ممکن است با تلاش برای حفظ محیط زیست سهمی از این احساس را تجربه کند.

۴. توجه و توسعه دستاوردهای شخصی

یکی دیگر از موثرترین عوامل در افزایش عزت نفس، توجه به دستاوردهای شخصی و توسعه آن‌ها است.

هر چقدر مهارت‌ها و موفقیت‌های خود را ارزشمند و مفید بدانیم و هر چقدر کیفیت و کمیت‌ مهارت‌های مورد نیاز خود را بیش‌تر کنیم، سهم بسیار زیادی در تقویت احساس توانمندی ما دارد.

این دستاوردها می‌تواند برای هر کسی تعریف شخصی خود را داشته باشد. انسان‌ها با توجه به انتظاراتی که از خود دارند، چیزهایی را به عنوان دستاورد برای خود تلقی می‌کند.

گاهی ممکن است برای کسی رتبه یک کنکور شدن به عنوان دستاورد محسوب باشد در حالی که برای کسی که آلزایمر دارد، شاید حفظ کردن دو کلمه انگلیسی یک دستاورد بزرگی محسوب شود.

در حقیقت هر کسی با توجه به شرایط خود و انتظاراتی که از خود دارد، می‌تواند تعریف شخصی خود را از دستاورد داشته باشد.

مهم این است که این دستاوردها اگر حتی در زندگی دیگران تاثیری ندارند، حداقل در زندگی خودمان سازنده باشند.

۵. زندگی بر اساس ارزش‌های شخصی

اگر ارزش‌های شخصی و اخلاقیات سهم کمی در زندگی ما داشته باشند، ممکن است در مسیر کسب موفقیت و یا دستاوردها به خود و یا غیر از خود ضرری وارد کنیم.

زندگی بر اساس ارزش‌ها و اخلاقیات ما را در این مسیر نگه می‌دارد که انتخاب‌های سازنده‌ای در زندگی‌مان داشته باشیم.

هر کسی با توجه به شرایطی که دارد، معیارهای اخلاقی و ارزش‌گذاری خودش را دارد.

استقلال	آزادی	آرامش	آسایش	ثروت
عشق	نجابت	شرافت	عزت	غرور
افتخار	صداقت	عدالت	مسئولیت‌پذیری	اخلاق
تواضع	آگاهی	اعتماد	اعتدال	احترام
خلاقیت	آیین	زیبایی	قدرت	تلاش
همدلی	همکاری	توانایی	توسعه	تعهد
شهامت	غیرت	انضباط	کمال	صبر
حقوق بشر	فداکاری	سلامتی	حریم خصوصی	انصاف
هم‌زبانی	فردیت، جمعیت	بقا	ملیت	نژاد

این تنها، نمونه‌های معدودی از مواردی‌اند که انسان‌ها به عنوان ارزش برای خود در نظر می‌گیرند.

در این میان یادمان باشد که عزت نفس را علاوه بر یک صفت یا ویژگی شخصیتی به عنوان یک ارزش مد نظر بگیریم و حتی آن را به عنوان یک سبک زندگی نگاه کنیم.

تشخیص ارزش از ویژگی: برای اینکه ارزش‌ها را با ویژگی‌ها اشتباه نگیریم، به این مثال توجه کنید:

به عنوان مثال: در حالی که شما نیاز به عینک طبی دارید، آیا یک عینک آفتابی برای شما ارزشی داد؟ قطعاً خیر.

طبی بودن عینک برای شما یک ارزش است.

فلزی یا پلاستیکی بودن، سبک یا سنگین بودن، تاشو یا معمولی بودن عینک طبی همه برای شما یک ویژگی خواهد بود.

ممکن است ما در یک موضوع چندین ارزش و ویژگی داشته باشیم.

در مثال عینک، علاوه بر طبی بودن، برابر بودن نمره عدسی با نمره بینایی شما، یک ارزش دیگر است.

۶. مسئولیت‌پذیری در قبال خود و سپس دیگران

همه ما دارای مسئولیت‌هایی در برابر خود و دیگران هستیم.

ما مسئول اعمال و رفتارهای خود هستیم. ما مسئول آنچه که در گذشته بوده‌ایم، حال و آینده خود هستیم.

هر چقدر بهتر مسئولیت آنچه که سهم ما در زندگی است را به خوبی اجرا کنیم، بر احساس توانمندی ما افزوده می‌شود.

مسئولیت پذیری ما در برابر خود و دیگران تاثیر بسیاری در آسایش، آرامش و احساس خوشبختی ما دارد.

مواردی که اشاره کردیم تنها بخشی از عوامل موثر در تقویت عزت نفس است. ما در نوشته‌ای دیگر به طور اختصاصی به این موضوع پرداخته‌ایم.

اگر به دنبال راه‌های تقویت عزت نفس خود هستید، پیشنهاد می‌کنیم که نوشته «افزایش عزت نفس» را حتماً مطالعه کنید.

همان‌طور که قبلاً اشاره کردیم عزت نفس یکی از عواملی است که نقش مهمی در کیفیت زندگی هر فرد دارد.

این احساس، ارتباط مستقیمی با تصمیم‌گیری‌ها، رفتارها، روابط اجتماعی و حتی موفقیت‌های شخصی و حرفه‌ای هر فرد، دارد.

موضوعی که در اینجا بررسی خواهیم کرد، نقش عزت نفس در دوران کودکی، نوجوانی، و بزرگسالی است.

از بدو تولد و در دوران کودکی، ریشه‌های عزت نفس در شخصیت ما شروع به شکل‌گیری و رشد می‌کنند.

هرچه این ریشه‌ها را از دوران کودکی به درستی تغذیه شوند؛ هر چه سن کودک افزایش یابد، احتمال اینکه عزت نفسش در مواجه با چالش‌های زندگی کم‌تر آسیب ببیند افزایش می‌یابد.

همچنین در این این صورت احتمال اینکه او در بزرگ‌سالی از عزت نفس بالایی برخوردار باشد نیز افزایش می‌یابد.

هرچه آن را با بی توجهی و رفتارهای نا‌آگاهانه تغذیه کنیم، این درخت خشک و بی ثمرتر می‌شود.

اغلب پدر و مادرها بر خلاف آنچه که ادعا می‌کنند به شیوه‌های مناسبی با خواسته‌های آنها مواجه نمی‌شوند.

در حقیقت در بیشتر موارد، مهمترین افرادی که باید پیش از همه به آنها توجه کنیم، کودکان هستند.

کودکان تازه وارد‌های این دنیا هستند، این دنیا برای آنها هنوز ناشناخته است و البته بیش‌تر، بسیار ترسناک است.

آنها به قدر کافی ابزارهای لازم (مانند: قدرت تجزیه و تحلیل، قدرت بیان، قدرت جسمی و سایر مهارت‌ها) را دارا نیستند.

والد‌ها می‌توانند به کودک خود بیاموزند تا احساس‌ها و نیازهای خود را نادیده نگیرد و با خود به شیوه صحیح رفتار کنند.

این آموزش‌ها می‌تواند در عدم تضعیف عزت نفس در کودک‌شان، موثر باشد.

پس از سوی ما بزرگسالان برای درک آن‌ها و رفع خواسته‌هایشان به همت بیش‌تری نیاز است.

برای بهبود عزت نفس کودکان باید از بهبود عزت نفس در خودمان شروع کنیم.

دوران نوجوانی یک دوره پر از شور و هیجان و البته پر از چالش‌های جدید برای یک نوجوان است. اگر عزت نفس ما در کودکی آسیب دیده باشد احتمال اینکه در دوران نوجوانی آسیب‌پذیر‌تر باشد، بیش‌تر است.

یک نوجوان با تغییرات سریع و بسیاری در دوره نوجوانی‌اش مواجه می‌شود.

بلوغ و تغییرات جسمی و جنسی، گروه‌های دوستان و اجتماعات، مسائل تحصیلی و مسیر آینده و بسیاری از موارد دیگر تنها بخشی از چالش‌های دوران نوجوانی است.

بالا بودن عزت نفس در نوجوانان این امکان را به آن‌ها می‌دهد تا به شکلی بهتر با تغییراتی که در خود می‌بینند، مواجه شوند.

همچنین به آن‌ها کمک می‌کند تا در برابر تعداد بسیاری از انتخاب‌هایی که باید بکنند، سریع‌تر تصمیمات درست‌تری را بگیرند.

هرچه سطح عزت نفس در نوجوانان بالاتر باشد به همان میزان در اجتناب آن‌ها از رفتارها و ناهنجاری‌های خطرناک، موثرتر است.

میزان سلامتی ذهنی و جسمی نوجوانان هدف‌گذاری، توانایی ارتباط برقرار کردن، انتخاب مسیر تحصیلی، شغلی و موارد دیگر به میزان عزت نفس آنها نیز کاملاً مرتبط است.

میزان عزت نفس آن‌ها به میزان کیفیت روابطی که والدین با فرزندان خود دارند، نیز بسیار مرتبط است.

قرار نیست انسان‌هایی که سنی از آنها گذشته است، حتماً دارای عزت نفسی قوی باشند.

اگر فردی از دوران کودکی، دارای عزت نفس تخریب شده‌ای باشد؛ پس احتمالاً هم‌چنان در بزرگسالی هم عزت نفسش آسیب‌دیده مانده است.

افزایش عزت نفس در بزرگسالان می‌تواند به آن‌ها در مواجه با مواردی مانند زیر کمک کند:

• ترس از عدم توانایی در تأمین معیشت خود و خانواده
• ترس از تنهایی
• ترس از پیری
• شکست عاطفی یا شغلی
• اعتیاد به مواد مخدر
• ترس از بیماری و ضعف جسمی
• اعتیاد به کار
• وارد شدن به روابط ناسالم
• و بسیاری موارد دیگر…

متاسفانه بسیاری افراد، عبارت اعتماد به نفس را به جای عزت نفس به کار می برند در حالی که این دو عبارت اگرچه به هم مرتبط‌اند؛ اما کاملاً با هم تفاوت دارند.

چگونه ممکن است برای ویژگی دو نام متفاوت انتخاب شود.

با توجه به مطالعات ما، اعتماد به نفس، اشاره به اعتماد و باور به توانایی‌های ما دارد.

اما با توجه به اینکه هر کسی در یک موضوع مشخص، توانمندی‌هایی دارد؛ بنابراین نمی‌توان اعتماد به نفس را به صورت عام و کلی به کار برد.

اعتماد به نفس، حتماً باید مربوط به موضوعی مشخص و شفاف باشد.

در نهایت، عزت نفس درک ما از توانمندی و ارزشمندی‌ها در تمام ابعاد وجودی ما است در حالی که اعتماد به نفس توانایی ما در یک موضوع و حوزه مشخص را بیان می‌کند.

اگر این موضوع برایتان اهمیت دارد، پیشنهاد می‌شود تا نوشته «تفاوت عزت نفس و اعتماد به نفس» را به دقت مطالعه کنید. در این نوشته به طور مفصل به این موضوع پرداخته‌ایم.

اعتماد به نفس یکی از نتایج عزت نفس است.

حرمت نفس یکی از ثمرات عزت نفس است و به معنی احترام به خود است.

هرچه حرمت نفس بیش‌تر باشد، فرد ارادت و احترام بیش‌تری نسبت به خود دارد.

میزان حرمت نفس می‌تواند نشان دهنده این باشد که فرد دارای خود‌پذیری است.

در حالی که عزت نفس یک صفت و ویژگی همه‌جانبه است.

یعنی مجموعه‌ای از ویژگی‌ها که موجب می‌شوند تا ما در مورد ارزشمندی و شایستگی خود، تصویری واقعی و درست داشته باشیم.

از طرفی عزت نفس بالا نیز می‌تواند موجب رفتار محترمانه با خودمان و دیگران شود.

خودپسندی و خودشیفتگی ویژگی بدی نیست، اما اگر این ویژگی باعث شود تا هم به خود و به دیگران، چه از نظر جسمی و یا روانی، آسیب بزنیم، یک ویژگی مضرر خواهد بود.

وقتی که عزت نفس ما بر پایه ارزشمندی بنا شده باشد، یعنی در بُعد توانمندی ضعیف باشیم، به سمت خودشیفتگی و غرور متمایل می‌شویم.

فرد خودشیفته، فردی است که کوچک‌ترین ارزش‌های خود را به شکل اغراق‌آمیزی، بزرگ نمایی می‌کند و ارزش‌های دیگران را نادیده می‌گیرد.

این در حالی است که فرد با عزت نفس بالا، هم ارش‌های خود و هم ارزشهای دیگران را ارزشمند و محترم می‌داند.

به عنوان مثال فردی را در نظر بگیرید که به خاطر لباس زیبایی که بر تن دارد، خودش را در تمام جنبه‌ها، حتی جنبه‌های شخصیتی بر‌تر از دیگران می‌داند و مدام دیگران را به خاطر اینکه لباسی همچون او ندارند، ملامت، سرزنش و تحقیر می‌کند.

وقتی که عزت نفس در بُعد ارزشمندی ضعیف باشد و بر پایه توانمندی بنا شده باشد، به سمت حسادت متمایل خواهد شد.

فرد حسود، فردی است که خود را ارزشمند نمی‌داند و سعی می‌کند تا با نشان دادن توانمندی خود، جای خالی ارزشمندی خود را پر کند.

افرادی را به یاد بیاورد که خود را در رقابت با شما می‌بینند و به محض اینکه متوجه می‌شوند که شما چیزی بهتر از آن‌ها دارید، سعی می‌کنند تا به هر قیمتی که شده یا شما را از داشتن آن محروم کنند و یا اینکه خودشان چیزی بهتر از شما داشته باشند.

مثلا اگر شما یک ماشین مدل 3000 دارید، او برای اینکه در برابر شما احساس حقارت نکند، یک ماشین مدل 3001 و یا مدل بالاتری را می‌خرد.

فرد حسود سعی می‌کند تا پنهان کردن خودش پشت دستاوردها و کسب افتخارات بیش‌تر و یا متوقف کردن دیگران از رشد و پیشرفت، خلاء ارزشمندی خود را پوشش دهند.

تا حدودی احساس گناه ریشه در ضعف احساس ارزشمندی می‌تواند داشته باشد.

از نظر وضعیت‌ها در نظریه تحلیل رفتار متقابل، فردی که احساس گناه دارد احتمالاً در وضعیت «من خوب نیستم، تو خوب هستی» قرار گرفته است.

این وضعیت، در نظریه بهبود عزت نفس، همان سطح عزت نفس تدافعی نوع دوم است که در آن سهم ارزشمندی است.

احساس گناه، رابطه مستقیمی با عزت نفس دارد. هر چقدر عزت نفس بالاتری داشته باشیم به همان میزان هم، کم‌تر دچار احساس گناه می‌شویم و یا مدت زمان کم‌تری در این احساس خواهیم بود.

معمولاً احساس گناه، موجب سرزنش خود نیز می‌شود.

ماندن در احساس گناه، لذت برد از لحظات زندگی را از ما سلب می‌کند و تصمیمات روزانه ما را با مشکل مواجه می‌کند.

تقویت عزت نفس، موجب تضعیف احساس گناه می‌شود.

تلاش برای کامل شدن چه در شخصیت و چه در رفتارها ویژگی بدی نیست؛ اما مشکل از آنجایی پیش می‌آید که خوب بودن خود را به کامل بودن، گره زنده باشیم.

فرد کمال‌گرا معیار ارزش‌گذاری خود و یا حتی دیگران را به میزان کامل بودن، قرار داده است.

افراد کمال‌گرا به شدت دچار سرزنش‌های درونی هستند. مدام یک پیام درونی به آن‌ها می‌گوید «تو زمانی خوب و ارزشمند هستی که کامل باشی».

بنابراین، فرد کمال‌گرا، همواره سعی دارد تا همه چیز را به تمام و کمال برساند.

او معمولاً استانداردهای بالایی را برای خود انتخاب می‌کند که معمولاً سخت و تقریبا دست نیافتنی هستند.

مشکل آنجایی اوج می‌گیرد که فرد کمال‌گرا سعی می‌کند تا آنچه را که غیر ضروری و نا کارآمد است را به کمال برساند.

در صحبت کردن خود از عبارات اضافه‌ای استفاده می‌کند که عدم استفاده از آن‌ها واقعاً در انتقال اصل مطلب تاثیری ندارد.

به کارهایی می‌پردازد که انجام‌شان به طور کامل در آن زمان، ضروری نیست.

فرد کمال‌گرا دچار سخت کوشی افراطی و غیر موثر می‌شود.

شاید باورتان نشود، کمال‌گرایی می‌تواند موجب تقویت اهمال‌کاری و حتی تنبلی نیز شود.

احتمال شکست و موفقیت در افراد کمال‌گرا بسیار بالا است.

به عنوان مثال: فردی که به یک جشن دعوت شده است،؛اما در انتخاب لباس مناسب، آنقدر حساسیت‌های غیر ضروری به خرج داده که زمان رسیدن به جشن را از دست می‌دهد.

میزان کمال‌گرایی ارتباط مستقیمی با میزان عزت نفس ما دارد.

گاهی کمال‌گرایی می‌تواند موجب اهمال‌کاری و تنبلی شود. فرد کمال‌گرا آنقدر به موضوعات غیر ضروری می‌پردازد که از پرداختن به اصل ماجرا باز می‌ماند.

شاید بتوان گفت که اهمال‌کاری آن روی دیگر سکه کمال‌گرایی است.

گاهی به دلیل کمال‌گرایی بیش از حد، اهمال کار می‌شویم. یعنی کاری را شروع نمی‌کنیم مگر اینکه شرایط مورد ایده‌آل ما به طور کامل فراهم شده باشد، در حالی که درک درستی از زمان ایجاد شرایط ایده‌ال نداریم.

مثلا: مادری که در یک روز تعطیل فرزندش دچار بیماری جدی شده است؛ اما می‌گوید: هر وقت که تعطیلات تمام شد فرزندم را برای مداوا به پیش پزشک خواهم برد.

یا فردی که می‌خواهد کسب و کار شخصی خودش را راه اندازی کند؛ اما اینگونه با خود می گوید: هر وقت پولدار شدم کسب و کارم را راه اندازی می‌کنم. (در حالی که برای پولدار شدنش هیچ برنامه شفافی ندارد).

علاوه بر این‌ها فرد اهمال‌گر به دلیل ضعف احساس ارزشمندی و مهم بودن به عواقب اهمال‌کاری توجهی ندارد و به عبارتی او در حال نادیده‌گرفتن آینده است.

هر چقدر که به این موضوع آگاه باشیم که انجام به موقع کارهایی که باید انجام دهیم، خودمان را از عواقب بد ناشی از انجام ندادن کارها دور کرده‌ایم.

از طرفی با انجام به موقع کارها، آینده‌ای بهتر و آسایش را در زمینه‌های مختلف خواهیم داشت و می‌تواند موجب تقویت عزت نفس شود.

اهمال‌کار رابطه مستقیمی با عزت نفس دارد.

اگرچه عزت نفس یک مفهوم انتزاعی است؛ اما تا حدود بسیار بالایی قابل اندازه‌گیری است.

سازمان‌ها و روانشناسانی توانستد معیارهای علمی را برای اندازه گیری عزت نفس تعیین کنند.

از این رو تست‌های عزت نفس یا همان پرسشنامه عزت، طراحی شدند.

شما می‌توانید با مراجعه به پایین همین صفحه و یا برگه «تست عزت نفس» میزان عزت نفس خود را مورد سنجش قرار دهید.

در نهایت به این نکته شاره می‌کنیم که اگر چه شاید در مسیر توسعه فردی و بهبود کیفیت ،عزت نفس همه چیز نیست؛ اما قطعاً یکی از مهم‌ترین عوامل اصلی و تأثیر‌گذار است.

بنابراین باید به خوبی این مفهوم را درک کنیم، آن را از تعریف‌های غیر دقیق و بیش از حد ساده شده شناسایی کنیم و تلاش کنیم تا این ویژگی را هم در شخصیت خود و هم در انسان‌هایی که با آن‌ها زندگی می‌کنیم، تقویت کنیم.

عزت نفس قطعاً یکی از مهمترین مسیرهایی است که بر تمام جنبه‌های زندگی‌مان اثر‌گذار است.

از نظر ما، عزت نفس صرفاً یک مفهوم، ارزش، ویژگی، مهارت و یا یک مبحث جذاب در روانشناسی نیست؛ بلکه یک سبک زندگی است.

باید تلاش کنیم تا زندگی به سبک عزت نفس، داشته باشیم.

«عزت نفس، یک سبک زندگی است».

دانلود فایل «تعریف عزت نفس چیست PDF» این نوشته:

در بخش زیر می‌توانید فایل صوتی و فایل PDF این نوشته را از طریق گزینه زیر دانلود کنید.

 

منابع این نوشته

این نوشته گزارشی از بررسی‌های ما از منابع مختلف بر روی موضوع عزت نفس و موضوعات مرتبط با آن است.

 

مشارکت در گفت‌و‌گو

لطفاً تجربه‌های خود را در مورد عزت نفس و این نوشته با ما در میان بگذارید.

 

اشتراک‌گذاری

این نوشته را برای دوستان خود به اشتراک بگذارید تا هم به بهبود کیفیت زندگی خود و هم زندگی آنهایی که دوستشان داریم، کمکی کرده باشیم.

 

جهان منجزی هستم، بنیانگذار و مدیر رسانه جهان‌شو
تلاش می‌کنم با محتواهایی که در این حوزه تولید می‌کنم به بهبود کیفیت زندگی خود و دیگران، کمکی کرده باشم.

• فعال آموزشی در حوزه رشد و توسعه فردی
• دانش آموخته دوره‌های تحلیل رفتار متقابل مقدماتی و پیشرفته
• ارزیاب دروس عزت نفس و خودشناسی در گروه آموزشی متمم
• نویسنده کتاب «مسیر اصلی خوشبختی»
• کارشناس تولید محتوا در حوزه رشد و توسعه فردی
• کارشناس دیجیتال مارکتینگ

درباره من بیش‌تر بدانید